Theo văn hóa Việt Nam, việc cúng đầy tháng cho một đứa trẻ mới sinh rất quan trọng và không thể thiếu. Điều này, vừa thể hiện lòng biết ơn và sự trân trọng các vị Đại Tiên đã mang đứa trẻ đến cho gia đình. Khi bé ra đời tròn một tháng, các mẹ sẽ chuẩn bị cho nghi thức cúng đầy tháng của con mình. Đây là một nghi lễ chứng minh cuộc đời của mỗi con người đã bắt đầu. Vậy một mâm cúng đầy tháng cho bé đúng chuẩn thì cần những gì? Hãy cùng Như tình yêu của mẹ tìm hiểu nhé!
Những điều cần biết về lễ cúng đầy tháng cho bé
Nguồn gốc sự tích lễ cúng đầy tháng cho bé
Khi nói về nguồn gốc của lễ đầy tháng, ở mỗi vùng miền sẽ có những câu chuyện khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết đều là những câu chuyện về các Bà Mụ và Đức ông. Những người đã giúp nặn hình ra đứa trẻ và gửi đến cho gia đình. Mỗi đứa trẻ sơ sinh đều do các vị Đại Tiên (Bà Chúa Đầu thai) hay còn gọi là 12 Bà Mụ nặn ra. Mỗi Mụ Bà sẽ có trách nhiệm nặn ra một bộ phận cho đứa trẻ như mắt, mũi, tay, chân, tóc… xấu hay đẹp cũng do tay các Bà Mụ nặn ra.
Ý nghĩa lễ cúng đầy tháng cho bé
Mâm cúng đầy tháng cho bé có ý nghĩa rất quan trọng trong phong tục của người Việt. Khi tròn bé gái tròn một tháng tuổi thì gia đình sẽ tổ chức lễ đầy tháng. Buổi lễ này còn có ý nghĩa tạ ơn đất trời đã ban em bé đến cho gia đình thêm thành viên mới; thêm niềm vui; thêm nụ cười.
Ngoài ra, lễ cúng đầy tháng còn để cảm tạ 12 Bà Mụ đã có công nặn ra bé. Và Đức ông đã che chở, bảo vệ cho “mẹ tròn con vuông”. Đây cũng là dịp để gia đình cầu xin các vị thần cầu cho trẻ sau này được mạnh khỏe, sáng dạ, may mắn trong cuộc sống. Ngoài ra, trong dịp này gia đình cũng xin được trình diện họ hàng nội ngoại thành viên mới trong sự yêu thương và nâng niu.
12 Bà Mụ (mẹ sanh) là những ai
Theo sự tích về cúng mụ cho bé gái, 12 Bà Mụ là các thần giúp việc cho Ngọc Hoàng. Mỗi bà kiêm một việc trong sinh nở giáo dưỡng, được gọi tên như sau:
- Mụ bà Trần Tứ Nương coi việc sinh đẻ (chú sanh)
- Mụ bà Vạn Tứ Nương coi việc thai nghén (chú thai)
- Mụ bà Lâm Cửu Nương coi việc thụ thai (thủ thai)
- Mụ bà Lưu Thất Nương coi việc nặn hình hài nam, nữ cho đứa bé (chú nam nữ)
- Mụ bà Lâm Nhất Nương coi việc chăm sóc bào thai (an thai)
- Mụ bà Lý Đại Nương coi việc chuyển dạ (chuyển sanh)
- Mụ bà Hứa Đại Nương coi việc khai hoa nở nhụy (hộ sản)
- Mụ bà Cao Tứ Nương coi việc ở cữ (dưỡng sanh)
- Mụ bà Tăng Ngũ Nương coi việc chăm sóc trẻ sơ sinh (bảo tống)
- Mụ bà Mã Ngũ Nương coi việc ẵm bồng con trẻ (tống tử)
- Mụ bà Trúc Ngũ Nương coi việc giữ trẻ (bảo tử)
- Mụ bà Nguyễn Tam Nương coi việc chứng kiến và giám sát việc sinh đẻ (giám sanh)
Cách cúng đầy tháng cho bé đơn giản
Xem thêm: Cách trang trí tiệc sinh nhật bé trai
Mâm cơm cúng đầy tháng cho bé
Trên mâm cúng đầy tháng cho bé ngoài đồ cúng dành cho bàn thờ Phật; gia tiên; ông địa thì lễ vật còn bao gồm:
- 12 chén chè nhỏ.
- 3 tô chè lớn.
- 13 đĩa xôi.
- 1 con gà luộc.
- Bộ tam sên (thịt heo luộc, trứng luộc, tôm hoặc cua luộc).
- Mâm ngũ quả; hoa tươi; nhang; đèn; trà; rượu; nước muối; gạo; 1 bộ đồ hình thế (ghi tên và ngày tháng năm sinh của bé, cúng xong sẽ đốt đi để giải hạn cho bé).
- 13 miếng trầu cánh phượng; 13 đôi hài; 13 bộ váy áo đẹp và 13 nén vàng. Trong đó đĩa xôi; miếng trầu; đôi hài; váy áo và nén vàng đều phải giống nhau. Tuy nhiên, 12 món kích thước như nhau và 1 bộ có kích thước to hơn.
Lễ vật cúng 12 Bà Mụ
Nghi thức cúng lễ đầy tháng cho bé cũng bao gồm lễ cúng mụ cho bé. Những đồ vật cúng mụ đầy tháng cho bé này bao gồm:
- Đồ vàng mã: các đôi hài màu xanh, nén vàng màu xanh, váy áo màu xanh.
- Trầu cau: trầu têm cánh phượng, 12 miếng trầu với cau bổ tư và 1 miếng to hơn với cau nguyên quả.
- Đồ chơi trẻ em bằng nhựa hoặc sành sứ.
- Động vật: cua, con ốc, tôm để sống hoặc có thể hấp chín. Các động vật này có 12 con kích thước bằng nhau và có 1 con to hơn.
- Phẩm oản: Chia 12 phần đều nhau và một phần lớn hơn (hoặc nhiều hơn).
- Lễ mặn: Bao gồm xôi, gà luộc, cơm, canh, món ăn, rượu trắng.
- Kẹo bánh: Chia thành 12 phần và một phần to hơn (hoặc nhiều hơn).
- Hương hoa: Hương, lọ hoa nhiều màu, tiền vàng, nước trắng.
Lễ vật cúng Đức Ông
Bên cạnh cúng mụ cho bé thì trên mâm cúng đầy tháng bé còn có lễ vật cúng Đức Ông. Họ là các thánh sư; tổ sư và tiên sư có chức năng truyền dạy nghề nghiệp. Dưới đây là các lễ vật cúng đầy tháng:
- 1 con gà luộc chéo cánh.
- 1 tô cháo lớn.
- 1 tô chè lớn.
- 3 đĩa xôi lớn.
- 1 miếng thịt quay, một đĩa hoa quả (5 loại quả bất kỳ), trầu cau, rượu và đồ hàng mã (giấy tiền).
Nghi thức cúng đầy tháng cho bé
Nghi thức đặt tên cho bé
Sau khi thắp nhang khấn cúng lễ đầy tháng xong sẽ đến nghi thức đặt tên. Người cúng sẽ khấn với tổ tiên một tên họ đầy đủ của bé mà cha mẹ và gia đình đã chọn sẵn, sau đó gieo 2 đồng tiền lên đĩa. Nếu một đồng tiền úp, một đồng tiền ngửa nghĩa là cái tên ba mẹ xin đặt cho con đã được tổ tiên chấp nhận. Nếu hai đồng tiền đều úp hoặc đều ngửa có nghĩa là tên của con không được tổ tiên chấp nhận, lúc này người cúng cần gieo lại quẻ. Nếu sau ba lần gieo quẻ đều thất bại thì cha mẹ sẽ phải chọn tên khác cho bé. Kết thúc lễ cúng đầy tháng cho bé, mọi người trong gia đình, họ hàng sẽ cùng nhau ăn uống sum vầy và gửi những lời chúc tốt đẹp, may mắn đồng thời lì xì cho bé để hoàn tất tiệc đầy tháng.
Nghi thức khai hoa
Sau đó, bố mẹ cần thực hiện thêm nghi thức khai hoa còn gọi là “bắt miếng”. Em bé sẽ được đặt ngay giữa bàn hoặc nằm trong nôi bên cạnh mâm cúng đầy tháng cho bé. Người cúng rót trà và thắp hương để xin phép bắt miếng bằng cách bồng đứa trẻ trên một tay, tay kia cầm một nhánh hoa quơ qua, quơ lại trên miệng bé đồng thời nói những lời tốt đẹp như sau:
- Mở miệng ra cho có bông, có hoa
- Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ
- Mở miệng ra cho có bạc, có tiền
- Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến
Kết thúc lễ cúng đầy tháng, mọi người trong gia đình, họ hàng sẽ cùng nhau ăn uống sum vầy và gửi những lời chúc tốt đẹp, may mắn đồng thời lì xì cho bé để hoàn tất tiệc đầy tháng.
Những chú ý khi tiến hành nghi thức cúng đầy tháng cho bé
Về nghi thức
Theo quan niệm của ông bà ta, trước khi cúng thì các thứ tự trên mâm cúng phải được sắp xếp đúng cách “Đông bình, Tây quả” có ý nghĩa rằng là phía Đông phải đặt bình hoa, còn phía Tây đặt lễ vật cúng. Thường thì lễ vật cúng đầy tháng cho bé gái sẽ được sắp xếp cân đối ở trên hai bàn:
- Một bàn nhỏ và một bàn to. Bàn to bày các đồ cúng 12 Bà Mụ, còn bàn nhỏ được đặt cách 10 phân dùng để bày những đồ cúng kính Đức ông.
- Trước khi tiến hành nghi thức cúng, mọi người trong gia đình phải có mặt đầy đủ, nhất là chủ nhà.
- Lễ cúng đầy tháng cho bé gái thường được làm vào buổi sáng sớm hoặc buổi chiều…
Về lễ vật
- Đối với những gia đình tổ chức lễ cúng đầy tháng cho con gái thì nên chọn cúng gà mái luộc. Hoặc tùy theo vùng miền mà có thể cúng một con vịt hoặc một cặp vịt đều được.
- Mâm ngũ quả nên ưu tiên lựa chọn 5 loại quả khác nhau. Nhưng một trong những điểm chung cần lưu ý đó là trái cây phải có màu sắc đẹp và không bị hư hỏng. Mâm ngũ quả của mỗi miền sẽ khác nhau. Do đó tùy theo mỗi gia đình mà chúng ta sẽ biết cách chuẩn bị mâm ngũ quả cho lễ cúng đầy tháng của con gái sao cho phù hợp nhất.
- Hoa lựa chọn để cúng cho đầy tháng bé gái thì nên lựa chọn những loại hoa mang ý nghĩa tốt lành như hoa cát tường; hoa ly…
- Đồ cúng đầy tháng bé gái nên chọn cúng xôi gấc. Đây là một trong những loại xôi phù hợp để cúng vào tiệc đầy tháng với mong muốn về cuộc đời của em bé sẽ hồng phát và đầy may mắn.
- Còn lựa chọn chè để cúng tiệc đầy tháng cho em bé thì chúng ta có thể lựa chọn cúng chè trôi nước. Điều này thể hiện cho mong ước cuộc sống con luôn tròn đầy; thân hình khỏe mạnh, có một đời trôi chảy bình yên. Đặc biệt là chuyện tình duyên; đời sống gia đình luôn luôn hạnh phúc; suôn sẻ không bao giờ gặp bất kỳ sự trắc trở nào.
Cúng đầy tháng cho bé gái
Xem thêm: Cách trang trí tiệc sinh nhật bé gái
Cách tính ngày cúng đầy tháng cho bé gái
Sau khi đã biết cúng đầy tháng cần những gì, mẹ có thể quan tâm cách tính ngày đầy tháng cho bé. Ngày đầy tháng cho bé có thể là vào ngày thôi nôi hoặc theo âm lịch và tùy vào giới tính của đứa trẻ (là bé trai hay bé gái). Ông bà ta thường có câu: “Gái lùi 2, trai lùi 1”. Vì vậy đối với bé gái thì cách tính ngày đầy tháng hơi khác với bé trai: “Gái sụt hai, trai sụt một”. Theo quy định truyền thống, bố mẹ thường chọn ngày theo âm lịch. Ví dụ như bé sinh ngày 18 tháng 11 âm lịch thì tổ chức đầy tháng vào ngày 16 tháng 12 âm lịch.
Cách bày trí mâm cúng đầy tháng bé gái
Trong cách bày sắp lễ vật mâm cúng đầy tháng cho bé gái cần phải đúng quy định về việc đặt mâm cúng và bình hoa cúng.
- Theo đó thì đĩa trái cây ngũ quả sẽ được đặt ở phía tây còn bình hoa thì ở phía đông theo nguyên tắc “đông bình tây quả”.
- Mâm quả cúng và bình hoa và cũng sẽ được sắp xếp cân đối trong không gian cúng.
- Lễ vật cúng 3 Đức ông sẽ trang trí được xếp trên 1 cái bàn nhỏ gồm có: gà luộc chéo cánh , 3 chén cháo, thịt quay, mâm ngũ quả, hoa tươi…
- Lễ cúng cho 12 vị tiên nương & 1 bà Chúa thiên thai được bày lên bàn lớn. Hai bàn này cách nhau khoảng 10 phân.
- Lễ vật mâm cúng được đặt trên mâm sắp xếp tùy ý nhưng sao cho cân đối và hợp lý.
- Cúng đầy tháng cho bé gái thường dùng chè trôi nước (tùy theo từng vùng miền thì sẽ có các loại chè khác nhau) và phải dùng giấy độ thế nữ.
Bài khấn cúng đầy tháng cho bé gái
Văn cúng đầy tháng cho bé gái sẽ như sau:
Người cúng trịnh trọng khấn: “Hôm nay là ngày lành tháng tốt, cháu gái được tròn một tháng tuổi, gia đình tôi chuẩn bị mâm cúng thịnh soạn này, cung thỉnh 12 Bà Mụ và 3 Đức Ông về nhận lễ, đồng thời mong các vị phù trợ cho cháu mau ăn chóng lớn, ngoan hiền, tài giỏi. Mong các vị phù hộ cho gia đình bình an, hạnh phúc quanh năm”
Cúng đầy tháng cho bé trai
Cách tính ngày cúng đầy tháng cho bé trai
Ngày sinh của bé được tính theo cả ngày Dương (lịch phương Tây) lẫn ngày Âm (lịch phương Đông). Tuy nhiên, cách tính ngày lễ cúng đầy tháng cho bé trai được tính theo ngày Âm lịch. Theo truyền thống, lễ cúng mụ đầy tháng cho bé trai sẽ diễn ra vào ngày sinh thứ 29 của trẻ. Dân gian dùng cách tính ngày cúng đầy tháng là “gái lùi hai, trai lùi một”. Bên cạnh đó, lễ cúng đầy tháng sẽ được thực hiện vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối.
Mẹ có thể xem giờ cúng đầy tháng cho bé trai như sau:
- Miền Bắc: trước 12 giờ.
- Miền Trung: từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều.
- Miền Nam: trước 9 giờ.
Hiện nay, nhiều cha mẹ hiện đại lại căn cứ vào lịch Dương để tổ chức lễ cúng đầy tháng cho con. Cha mẹ sẽ lấy ngày sinh dương lịch của con làm mốc và đúng ngày đó tháng sau sẽ tổ chức lễ cúng đầy tháng cho bé.
Cách sắp xếp mâm cúng đầy tháng bé trai
Trong cách cúng đầy tháng cho bé trai, mẹ cần sắp xếp mâm cúng đầy tháng bé trai chia thành 2 mâm. Mâm trên cách mâm dưới không quá 10 phân. Trong đó, bàn nhỏ và thấp hơn để bày lễ vật cúng kính Đức ông; còn bàn lớn cao hơn sẽ bày lễ vật cúng 12 Bà Mụ. Cách đặt mâm cúng luôn tuân theo nguyên tắc “Đông bình, Tây quả” tức phía Đông là vị trí đặt bình hoa và phía Tây là vị trí đặt lễ vật.
Bài cúng đầy tháng cho bé trai
Văn cúng đầy tháng cho con bé trai sẽ như sau:
Người cúng trịnh trọng khấn: “Hôm nay, cháu bé tròn 1 tháng tuổi, gia đình chúng tôi bày mâm lễ vật này, cung thỉnh thập nhị mụ bà và tam đức ông trước về chứng minh nhận lễ sau. Tiếp tục phù trợ cho cháu mạnh tay, mạnh chân, mau lớn, hiền, ngoan, phù trợ cho gia đình an vui, hạnh phúc”.
Bố mẹ nào cũng mong muốn cho con mình an lành, no ấm nên việc chuẩn bị đầy tháng cho con là vô cùng quan trọng. Mâm cỗ đầy tháng là truyền thống tốt đẹp của Việt Nam sẽ mãi được lưu giữ như cầu mong một sự phước lành đến với gia đình mình. Việc cúng đầy tháng cho bé gái cũng không có nhiều sự khác nhau giữa các vùng miền. Lễ vật chủ yếu là những thứ quen thuộc hằng ngày như đĩa xôi, chén chè, con gà hay vịt, hoa quả… Hy vọng với sự chia sẻ về cúng đầy tháng cho bé của Như tình yêu của mẹ sẽ giúp ích cho các bố mẹ bỉm sữa nhé!
Bài viết liên quan: